Twee maanden geleden werd de windhaan van de Juffertoren gehaald om te worden opgeknapt. De voegwerkzaamheden zijn bijna gereed dus kon de haan weer worden teruggezet. De restauratie werd uitgevoerd door Wessel Kwint, de “Rode Smid” uit Vlagtwedde. Hij reinigde de haan en de bollen en voorzag ze weer van een bladgouden laag. Ook de spits waarop ze staan werd aangepakt zodat deze windhaan weer een hele tijd kan staan te glanzen in de zon. Hilvert Huizing maakte prachtige dronebeelden en een video van deze actie.
Bron: Westerwoldeactueel.nl
Het restaureren van toren en haan van de Juffertoren maakte onderdeel uit van een ingrijpende restauratie om het rijksmonument te behouden voor toekomstige generaties.
Weinig restauratieprojecten zijn van grote afstand zo duidelijk zichtbaar als die van de Juffertoren in Onstwedde. De hoge toren van de Nicolaaskerk staat sinds half april in de steigers met markant groene veiligheidsnetten. De toren ondergaat een opknapbeurt van ongeveer een kwart miljoen euro. Het is de bedoeling dat de werkzaamheden voor de bouwvak zijn afgerond.
De Nicolaaskerk en de Juffertoren zijn twee afzonderlijke Rijksmonumenten. Beide panden zijn eigendom van de Hervormde gemeente Onstwedde. Het beheer is de verantwoordelijkheid van het College van Kerkrentmeesters. “De toren is gebouwd als schuilplek tegen gevaren van buiten, zoals slecht weer en vijanden. De kerk is anderhalve eeuw later tegen de toren aangebouwd”, weet Kruiter. Het unieke aan de Juffertoren is dat deze -net als de Juffertoren in Schildwolde en de inmiddels verdwenen Juffertoren in
Holwierde – een gemetselde spits heeft.
Noodzakelijk
Het was noodzakelijk dat de in de eerste helft van de veertiende eeuw gebouwde toren werd gerestaureerd omdat loslatend voegwerk en kapotte stenen voor meer en meer vochtproblemen aan de binnenzijde van de toren zorgden. “Zo eens in de dertig tot veertig jaar is groot onderhoud nodig”, vertelt Kruiter. Hij laat de muren van de toren van dichtbij zien. Opvallend zijn de afgebrokkelde stenen en de variatie in voegwerk. Hij licht toe: “Oorspronkelijk is de toren opgetrokken uit kloostermoppen
die zijn gemetseld met kalkmortel, in later jaren is er gerestaureerd met cementgebonden mortel. Dat zorgde voor problemen omdat die cementgebonden mortel sterker is dan de uit vette leem van de Tiggelberg (bij Veenhuizen) op daar gewonnen turf gebakken kloostermoppen. Bij vorst knapte dan niet de voeg eruit, maar braken de stenen af. Daarom moeten er nu vele honderden kloostermoppen worden vervangen. Gelukkig is er in Nederland nog een fabriek die dit type stenen in het gewenste formaat en op
de gewenste kleur bakt.”
Financiering
Al in 2021 besloten de kerkrentmeesters dat restauratie van de Juffertoren noodzakelijk
was om de toren op termijn van de ondergang te redden. Het college nam contact op met Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen (SBKG) Noord-Nederland om te kijken wat er nodig was om in aanmerking te komen voor provinciale GRRG-subsidie. Het college liet het schadebeeld aan de toren zeer gedetailleerd vastleggen met een drone en aan de hand daarvan werd er een renovatieplan opgesteld dat bij de provincie is ingediend. Aan de hand van dit plan heeft de provincie bepaald welke van alle ingediende projecten uit de gehele provincie het meeste recht hadden op een bijdrage uit de (beperkte)
subsidiepot.
De provincie Groningen kende de GRRG-subsidie toe, die een groot deel van de kosten van 250.000 euro dekt. Met die toekenning op zak, deed het college ook met succes een beroep op een aanvullende subsidie van de gemeente Stadskanaal. Bovendien stelde de Rijksdienst Cultureel Erfgoed een SIM-subsidie beschikbaar voor onderhoud van de gevelankers. Het resterende deel van de kosten komt voor rekening van de hervormde gemeente.
kerkrentmeester Martin Kruiter voor de Onstwedder Juffertoren in de steigers( foto Jan Johan ten Have.)
Planning
Met de zekerheid van een sluitende begroting, gaf het college de SBKG opdracht voor het schrijven van een bestek met een plan van aanpak. Op aangeven van de SKBG werden drie gespecialiseerde aannemers geselecteerd. Aan de hand van het bestek brachten twee van hen een offerte uit. De keuze viel op Schippers Gevelwerken uit Heerenveen. Half april begon de steigerbouw tot aan de top van de toren, een klus van drie weken. In de tweede week van mei begon Schippers bovenaan de toren met het reinigen van de toren en het uitslijpen van de te vervangen voegen en stenen. De volgende stap is het inmetselen van nieuwe kloostermoppen en invoegen van de uitgeslepen voegen. Naar verwachting wordt het restauratieproject voor de bouwvak deze zomer afgerond.
Bij aanvang van de werkzaamheden werd ook de windhaan van de toren verwijderd.
De stalen bevestigingsdelen worden opnieuw geconserveerd en de windhaan zelf opnieuw verguld. Het is de bedoeling dat de windhaan wordt herplaatst als de renovatie van de torenspits is afgerond.
Kruiter is blij dat het restauratieproject nu wordt uitgevoerd: “Zoiets realiseren gaat echt niet vanzelf, dat heeft een lange voorbereiding nodig. Hiermee is de toekomst van het oudste gebouw van Onstwedde en
omgeving verzekerd. We krijgen uit onze gemeente en dorp heel veel positieve reacties, dat is mooi om te horen. We zijn als college van kerkrentmeesters erg dankbaar dat het mogelijk is dit project uit te laten
voeren. Het is dan ook een project om trots op te zijn.”
Bron: Jan Johan ten Have in het Westerwolder Lougblad
